Κερδίζουμε τη μάχη ενάντια στον καρκίνο του μαστού

Μειώνεται την τελευταία δεκαετία η θνησιμότητα καρκίνο του μαστού, τόσο στην Αμερική όσο και στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται, όπως εξηγεί ο ογκολόγος, καθηγητής και διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» κ. Μελέτιος- Αθανάσιος, Κ. Δημόπουλος, σε δύο λόγους:

1. Στην αυξανόμενη χρήση της μαστογραφίας, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη διάγνωση του καρκίνου σε ολοένα και πιο πρώιμο στάδιο (μικρότεροι όγκοι, χωρίς διήθηση των λεμφαδένων της μασχάλης).

2. Στη συνεχή βελτίωση και διαθεσιμότητα των θεραπειών, που περιλαμβάνουν τη χειρουργική αντιμετώπιση, την ακτινοθεραπεία και τη συστηματική θεραπεία (χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, στοχευμένη θεραπεία).

Ποια είναι, λοιπόν, σήμερα η πρόγνωση σε μια γυναίκα που διαγιγνώσκεται με καρκίνο μαστού; «Η πρόγνωση της νόσου επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες», απαντά ο κ. Δημόπουλος, «όπως είναι η ηλικία, το στάδιο της νόσου κατά τη διάγνωση, ο βαθμός διαφοροποίησης του όγκου, η ύπαρξη ή όχι οιστρογονικών και προγεστερονικών υποδοχέων, η υπερέκφραση του ογκογονιδίου c-erb-2 κ.ά.».

Νέες θεραπείες προσθέτουν χρόνια στη ζωή των γυναικών με καρκίνο μαστού.«Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και αφορούν κυρίως συστηματικές θεραπείες», μας πληροφορεί ο κ. Δημόπουλος. Τρία φάρμακα έχουν προστεθεί στη θεραπευτική φαρέτρα:

1. Η μπεβασισουμάβη, η οποία είναι ένας αντιαγγειογενετικός παράγων. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η προσθήκη του στη χημειοθεραπεία βελτιώνει την πρόγνωση σε ασθενείς με μεταστατική νόσο.

2. Το ζολεδρονικό οξύ είναι ένα διφωσφονικό, το οποίο χρησιμοποιείται και στην οστεοπόρωση. Δεν κατατάσσεται στους χημειοθεραπευτικούς παράγοντες, αλλά η δράση του σε ασθενείς με οστικές μεταστάσεις είναι ιδιαίτερα ευεργετική στην αντιμετώπιση του πόνου και την πρόληψη των καταγμάτων. Πρόσφατη αυστριακή μελέτη, που ανακοινώθηκε στο τελευταίο Συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Ογκολογίας (ΑSCΟ), έδειξε ότι η χορήγησή του ανά εξάμηνο αυξάνει το διάστημα έως την υποτροπή της νόσου, καθιερώνοντας έτσι την προληπτική χρήση του.

3. Η λαπατινίβη. Είναι η πρώτη στοχευμένη θεραπεία, η οποία εφαρμόζεται μετά την αποτυχία μιας άλλης στοχευμένης θεραπείας, σε ασθενείς με μεταστάσεις που υπερεκφράζουν την πρωτεΐνη c-erb-2. Σε πρόσφατη τυχαιοποιημένη μελέτη έδειξε ότι επιμηκύνει την επιβίωση των ασθενών. Τα μονοκλωνικά αντισώματα έχουν εδώ και αρκετά χρόνια καθιερωθεί στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, αρχικά με την τρανστουζουμάβη. Η ουσία αυτή εγκρίθηκε πρόσφατα και για προληπτική χορήγηση σε πρώιμα στάδια της νόσου. «Η μοριακή βιολογία παίζει έναν διαρκώς αυξανόμενο ρόλο στην εντόπιση θεραπευτικών στόχων και στην εξατομίκευση των θεραπειών στον καρκίνο του μαστού», λέει ο κ. Δημόπουλος. Σημειώνεται ότι όλες οι θεραπείες που προαναφέρθηκαν είναι εγκεκριμένες και στην Ελλάδα.

Σήμερα, άλλωστε, ολοένα και περισσότερες γυναίκες με καρκίνο του μαστού μπορούν να έχουν μία φυσιολογική ζωή μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας τους. «Σε περίπτωση παχυσαρκίας, η απώλεια βάρους και η τακτική σωματική δραστηριότητα είναι επιβεβλημένες», συμβουλεύει ο καθηγητής. «Οι γυναίκες αυτές πρέπει να βρίσκονται σε επαφή με τον γιατρό τους, προκειμένου να καθορίζεται ο απαραίτητος κλινικός και εργαστηριακός έλεγχος».

O καρκίνος του μαστού εξακολουθεί να είναι ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες, παρά την αύξηση των περιπτώσεων του καρκίνου του πνεύμονος. Σε παγκόσμια κλίμακα, η συχνότητα καρκίνου του μαστού αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό περίπου 2%. «Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξημένη εφαρμογή της μαστογραφίας, που επιτρέπει την ανακάλυψη ακόμη και μικρών όγκων σε πρώιμα στάδια», εξηγεί η αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Χάρβαρντ και Καρολίνσκα κυρία Παγώνα Λάγιου. «Ενδέχεται να υπάρχει και μια πραγματική αύξηση της συχνότητας εξαιτίας της καθυστέρησης πρώτης εγκυμοσύνης, του μικρότερου αριθμού παιδιών, της παχυσαρκίας μετά την εμμηνόπαυση και, ίσως, του μεγαλύτερου αναστήματος των γυναικών σήμερα».

«Γνωρίζουμε λίγες από τις αιτίες του καρκίνου του μαστού», παραδέχεται η κ. Λάγιου. Και τις παραθέτει:

* Η ατοκία

* Η μεγαλύτερη ηλικία πρώτης τελειόμηνης εγκυμοσύνης

* Η κατανάλωση αλκοολούχων

* Η παχυσαρκία μετά την εμμηνόπαυση

* Η έλλειψη φυσικής άσκησης

* Το μεγάλο βάρος κατά τη στιγμή της γέννησης. «Πρόσφατα, επιβεβαιώθηκε σε μία ανάλυση δεδομένων από όλες τις σχετικές έρευνες ότι ενδομήτριοι παράγοντες, που αντανακλώνται στο μεγάλο βάρος γέννησης ενός κοριτσιού, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού πολλές δεκαετίες αργότερα», επισημαίνει η κ. Λάγιου. Η υπόθεση διατυπώθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1980 από τον καθηγητή Τριχόπουλο και είχε πρωτοδημοσιευθεί στα «ΝΕΑ».

Για να μειώσει μία γυναίκα τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του μαστού, θα πρέπει να κάνει τα εξής;

* Να υποβάλλεται σε μαστογραφικό έλεγχο σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού της. * Να αποφεύγει την παχυσαρκία μετά την εμμηνόπαυση.

* Εάν χρειάζεται θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης κατά ή μετά την εμμηνόπαυση, αυτή θα πρέπει να λαμβάνεται μόνο υπό την εποπτεία ιατρού και για σχετικά μικρό χρονικό διάστημα.

* Να αποφεύγει την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (ας μην ξεπερνά το ένα ποτήρι την ημέρα κατά μέσον όρο).

* Να ασκείται.

* Να έχει διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά.

* Να περιορίσει τα κορεσμένα ζωικά λιπίδια στην τροφή της.

O καρκίνος του μαστού διακρίνεται σε διαφορετικά είδη, ανάλογα με το στάδιό του, την εξάρτησή του ή μη από ορμόνες και την κληρονομικότητά του. «Στην πλειονότητα των ασθενών, ο καρκίνος του μαστού διαγιγνώσκεται σε αρχικό στάδιο, δηλαδή είναι εντοπισμένος μόνο στον μαστό»», επισημαίνει ο κ. Δημόπουλος. «Σε ένα ποσοστό ασθενών, όταν εξεταστούν οι λεμφαδένες της μασχάλης, διαπιστώνονται καρκινικά κύτταρα. Και σε αυτή την περίπτωση, ο καρκίνος θεωρείται ότι είναι εντοπισμένος και οι πιθανότητες ριζικής αντιμετώπισης είναι σημαντικές». Σήμερα, μόνο σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών ο καρκίνος του μαστού διαγιγνώσκεται σε τοπικά προχωρημένο- ανεγχείρητο στάδιο ή με μεταστάσεις σε άλλα όργανα. Μία ιδιαιτερότητα του καρκίνου του μαστού είναι η έκφραση υποδοχέων για ορμόνες, όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, σε ένα σημαντικό αριθμό ασθενών. Αυτή η έκφραση επηρεάζει θετικά την πρόγνωση των ασθενών και καθορίζει και τη θεραπευτική αγωγή. Σε μικρό ποσοστό γυναικών (όχι μεγαλύτερο από 5%), ο καρκίνος του μαστού έχει χαρακτηριστικά κληρονομικού καρκίνου.

Τα παυσίπονα μειώνουν τον κίνδυνο έως 21%. Οι γυναίκες που παίρνουν συστηματικά και επί σειρά ετών παυσίπονα φάρμακα, όπως ασπιρίνη ή ιβουπροφαίνη, διατρέχουν μειωμένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού, σύμφωνα με μια διεθνή μελέτη, στην οποία αναλύθηκαν στοιχεία από σχεδόν 2,8 εκατομμύρια γυναίκες. Όπως γράφουν επιστήμονες από την Ισπανία και τον Καναδά στη διαδικτυακή έκδοση της «Επιθεώρησης του Εθνικού Ιδρύματος Καρκίνου», η ανάλυση των στοιχείων έδειξε ότι η ασπιρίνη μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο μαστού κατά 13% και η ιβουπροφαίνη κατά 21%. Και τα δύο παυσίπονα ανήκουν στην κατηγορία των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) και η ικανότητά τους να επηρεάζουν τη φλεγμονή φαίνεται να αποτελεί το «κλειδί» για την προστατευτική δράση τους. Συγκεκριμένα, τα φάρμακα αυτά φαίνεται να αναστέλλουν τη δράση δύο χημικών ουσιών στον οργανισμό, των CΟΧ-1 και CΟΧ-2, που συμβάλλουν στην πρόκληση της φλεγμονής και παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου, επηρεάζοντας διάφορα στάδια της ογκογένεσης.

Τρεις νέες εξελίξεις στη χειρουργική του καρκίνου του μαστού αλλάζουν το «τοπίο» της νόσου και βελτιώνουν θεαματικά τη ζωή των ασθενών. Όπως εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γιάννης Κακλαμάνος, αυτές είναι οι εξής:

1. Η διεύρυνση των ενδείξεων της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας (της χορήγησης χημειοθεραπευτικών φαρμάκων πριν και όχι μετά τη χειρουργική επέμβαση). Έως σήμερα, οι ενδείξεις αφορούσαν τοπικά προχωρημένα νεοπλάσματα, περιπτώσεις δηλαδή όπου δεν ήταν δυνατή η χειρουργική εκτομή λόγω του μεγέθους ή των τοπικών χαρακτηριστικών του όγκου. Ύστερα από έρευνες σε μεγάλο αριθμό ασθενών, φάνηκε ότι η μέθοδος αυτή είναι δυνατό να εφαρμοσθεί και σε νεοπλάσματα μικρότερου μεγέθους, με σκοπό: α) Τη μείωση του μεγέθους του όγκου και την αποφυγή της μαστεκτομής. β) Την αύξηση της επιβίωσης των γυναικών με καρκίνο του μαστού. Κατά τη διάρκεια της χορήγησης της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας, η ασθενής παρακολουθείται στενά για την πιστοποίηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας. Ακολουθεί η χειρουργική επέμβαση.

2. Η ανάπτυξη τεχνικών «ογκοπλαστικής». Με τις τεχνικές αυτές, μετά τη χειρουργική εκτομή τμήματος του μαστού, αποκαθίσταται- κατά τη διάρκεια της ίδιας επέμβασης- το έλλειμμα του όγκου και του σχήματος στο μέρος του μαστού που παραμένει, χωρίς τη χρήση ενθέματος σιλικόνης. Αυτό επιτυγχάνεται με τη μετακίνηση κρημνών μαζικού αδένα και λίπους από τον ίδιο τον μαστό, για την πλήρωση του κενού. Το αισθητικό αποτέλεσμα είναι πολύ καλό.

3. Η καθιέρωση της μεθόδου του «λεμφαδένα φρουρού». Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, ο αριθμός των μη απαραίτητων λεμφαδενικών καθαρισμών της μασχάλης. Η μέθοδος συνίσταται στην ανεύρεση του λεμφαδένα που παροχετεύει τη λέμφο από την περιοχή του όγκου, εφαρμόζοντας μια ιδιαίτερη τεχνική ραδιοϊσοτόπων ή χρωστικής ουσίας. Ο λεμφαδένας που ανευρίσκεται, εξετάζεται και εάν δεν περιέχει καρκινικά κύτταρα, ο χειρουργός δεν προχωρά στον λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης. Ο καθαρισμός αυτός προκαλεί στις ασθενείς επιπλοκές, όπως οίδημα του χεριού, πόνο, δυσκινησία κ.ά. Η μέθοδος εφαρμόζεται στην Ελλάδα από λίγους ειδικά εκπαιδευμένους χειρουργούς.
Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ